– Abba, powiedzcie nam coś na pożegnanie.
– Cóż wam powiedzieć? Już tyle naopowiadałem.
– Powiedzcie coś, żebyśmy nad tym pracowały do Waszego powrotu.
– No cóż, skoro nalegacie, powiem… Jest jedna cnota – pokora, a ponieważ nie rozumiecie tego, dodam jeszcze i miłość. Ale ten, kto ma pokorę, czyż może nie mieć miłości?

W niniejszym piątym tomie Słów, zebrane są słowa Starca, odnoszące się do namiętności i cnót chrześcijańskich. Składają się z odpowiedzi Starca na nasze pytania o rozpoznawaniu i leczeniu namiętności, a także o kultywowaniu cnót. Te odpowiedzi są interesujące nie tylko dla mnichów, ale dla każdego człowieka, mającego „dobry niepokój” o kształtowanie cnót. Starzec Paisjusz, znany ze swoich metod duszpasterskiego kierownictwa - trafnymi przykładami, błyskotliwym humorem - ogrzewa dusze ciepłem duchowym, pod działaniem którego rozkwitają w duszy kwiaty skruchy, przynoszące owoce cnót. Pobudza nas, byśmy mężnie spojrzeli w twarz swojemu staremu człowiekowi, znienawidzili jego „nikczemną maskę” i zrzucili ją.

Starzec Paisjusz mówił: „Bóg daje człowiekowi nie przywary, tylko siły. W zależności od tego, jak człowiek będzie wykorzystywać siły swojej duszy, będzie się stawał albo lepszym, albo gorszym”. To znaczy, że jeżeli wykorzystujemy te siły zgodnie z wolą Bożą, zbliżamy się do Boga i stajemy się podobni do Niego przez Łaskę Bożą. Jeżeli używamy ich w zależności od „pragnień starego człowieka”, stajemy się niewolnikami namiętności i oddalamy się od Boga. Żeby się stać „nowym człowiekiem”, trzeba koniecznie dostosować swoją wolę do woli Bożej, która wyrażona jest w przykazaniach Bożych. „Przestrzegając przykazań Bożych - mówił Starzec Paisjusz - kultywujemy cnoty i zyskujemy zdrowie duszy”.

Niniejszy tom składa się z dwóch ksiąg, w każdej księdze są cztery części.

SPIS TREŚCI
Przedmowa

KSIĘGA PIERWSZA NAMIĘTNOŚCI Walka z namiętnościami

CZĘŚĆ PIERWSZA - SAMOLUBSTWO – MATKA NAMIĘTNOŚCI
1. Samolubstwo i jego skutki
2. Wolność od niewoli samolubstwa

CZĘŚĆ DRUGA - PYCHA – KORZEŃ ZŁA
1. Pycha – generalny sztab namiętności
2. Pycha w wielu postaciach
3. Skutki pychy
4. Pokonajmy pychę

CZĘŚĆ TRZECIA -OSĄDZANIE – WIELKA NIESPRAWIEDLIWOŚĆ
1. „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni”
2. Walka z osądzaniem

CZĘŚĆ CZWARTA - DZIECI SAMOLUBSTWA I PYCHY
1. Jad zawiści
2. Gniew – wróg pokoju Bożego
3. Smutek przynoszący duszy szkodę

KSIĘGA DRUGA CNOTY CHRZEŚCIJAŃSKIE Kultywowanie cnót

CZĘŚĆ PIERWSZA - JEST JEDNA CNOTA – POKORA
1.„Bóg daje łaskę pokornym”
2. Praca nad zdobywaniem pokory
3. Pokora – wielka siła życia duchowego

CZĘŚĆ DRUGA - MIŁOŚĆ DUCHOWA
1. Niewyczerpana miłość Boża i nasza miłość do Boga
2. Miłość bliźniego
3. Miłość do wszelkiego stworzenia

CZĘŚĆ TRZECIA - SZLACHETNOŚĆ I UMIŁOWANIE HONORU
1. Szlachetność – majestat Boży
2. Umiłowanie honoru – umiłowanie wielkiej wdzięczności

CZĘŚĆ CZWARTA - DZIECI MIŁOŚCI I POKORY
1. Prostota i czystość
2. Wiara i nadzieja w Bogu
3. Zbawcza wytrwałość
4. Radość duchowa
5. Rozwaga duchowa – korona cnót

EPILOG - DOBRE ZATROSKANIE
Dobre zatroskanie – dobry niepokój o „dobre zmaganie”

Przekład i opracowanie:
Jego Ekscelencja Bp dr hab. Jerzy (Pańkowski)
Ks. Archimandryta Warsonofiusz (Doroszkiewicz)
Hieromnich Gabriel (Hagioryta)
Jerzy Betlejko (wykładowca ChAT)
Krzysztof Tur
Redakcja: Marek Jakimiuk
Korekta: Anna Markiewicz